โรคเหงือกคืออะไร
โรคที่เกิดกับเหงือก มีสองโรคที่พบบ่อยคือ โรคเหงือกอักเสบและโรคปริทันต์อักเสบ แม้จะใกล้ชิดกัน แต่สองโรคนี้ไม่เหมือนกัน และเนื่องจากอาการของทั้งสองโรค จะเห็นชัดเจนที่เหงือก จึงมักเรียกกันง่ายๆ ว่า “โรคเหงือก”
โรคเหงือกอักเสบและโรคปริทันต์อักเสบ สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย แต่พบในวัยผู้ใหญ่มากที่สุด ดังนั้นผู้ใหญ่ที่จัดฟัน จึงต้องระวังโรคเหล่านี้ โดยเฉพาะโรคปริทันต์อักเสบ
โรคเหงือกอักเสบ
โรคเหงือกอักเสบ (Gingivitis) จะเกิดที่เหงือกตามชื่อ อาการคือ เหงือกมีสีแดงจัด เป็นมันวาว เจ็บ คัน บวม ขอบเหงือกหนา มีเลือดออกง่ายเวลาแปรงฟัน โรคเหงือกอักเสบ เมื่อรักษาหายแล้ว เหงือกจะกลับคืนสู่สภาพปกติ และไม่มีการทำลายกระดูกรอบๆ ฟัน
สาเหตุของโรคนี้มีหลายอย่าง แต่สาเหตุหลักที่พบประจำคือ การแปรงฟันไม่สะอาด จนเกิดการสะสมของหินปูนและคราบจุลินทรีย์ สารพิษที่เป็นของเสียจากจุลินทรีย์ จะถูกขับออกมาอยู่ตามขอบเหงือก ทำให้เหงือกอักเสบ
โรคปริทันต์อักเสบ
โรคปริทันต์อักเสบ (Periodontitis) หรือที่ภาษาชาวบ้านเรียกโรคนี้ว่า “โรครำมะนาด” จะเกิดทั้งที่เหงือกและที่อวัยวะรอบๆ ฟัน โรคปริทันต์อักเสบ จะเริ่มการจากเป็นโรคเหงือกอักเสบก่อน แล้วปล่อยทิ้งไว้ไม่ยอมรักษา โรคจะค่อยๆ ลุกลามลงไปทำลายกระดูกที่ยึดรากฟัน ถ้ากระดูกโดนทำลายมาก รากฟันก็แทบไม่มีที่ยึด ฟันจะโยก จนอาจเก็บไว้ไม่ได้ ต้องถอนออก
การลุกลามของโรคนี้จะเป็นไปอย่างช้าๆ กระดูกจะละลายไปเรื่อยๆ จนกว่าความเสียหายจะมีมากพอ เราจึงเริ่มเห็นอาการต่างๆ เช่น เจ็บ เหงือกร่น ฟันโยก หรือมีกลิ่นปากอย่างรุนแรง แต่เนื่องจากปริทันต์อักเสบเป็นโรคเรื้อรัง อาการเริ่มต้นอาจไม่รุนแรง ผู้ป่วยจึงมักมาหาทันตแพทย์เมื่ออาการเริ่มหนักแล้ว
โรคปริทันต์อักเสบ น่ากลัวกว่าที่คิด
โรคปริทันต์อักเสบ นอกจากจะทำให้เสียบุคลิกภาพ เพราะเหงือกร่น เห็นเป็นช่องระหว่างซี่ฟัน รวมไปถึงการมีกลิ่นปากอย่างรุนแรงแล้ว สิ่งที่น่ากลัวก็คือ หากอาการหนัก ก็อาจถึงขั้นต้องสูญเสียฟันได้
แต่ยังไม่หมดแค่นั้น เพราะอาจมีสิ่งที่น่ากลัวอีกอย่าง เกี่ยวกับกับโรคปริทันต์อักเสบก็คือ มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่สนับสนุนว่า การเป็นโรคปริทันต์อักเสบ อาจเป็นหนึ่งในสาเหตุ ที่ทำให้เกิดโรคร้ายในอวัยวะต่างๆ เช่น หัวใจ ปอด หรือแม้แต่โรคอัลไซเมอร์ เนื่องจากเชื้อโรคในช่องปาก ของผู้ที่เป็นโรคปริทันต์อักเสบ สามารถแทรกซึมเข้าสู่กระแสเลือด จนส่งผลเสียต่ออวัยวะดังกล่าวได้
เป็นโรคปริทันต์อักเสบ จัดฟันได้ไหม
ถ้าอาการไม่หนักมาก ก็สามารถจัดฟันได้ แต่ต้องรักษาให้อาการดีขึ้นและโรคไม่ลุกลามก่อน อย่างน้อย 4-6 เดือน และจนประเมินได้ว่า ผู้ป่วยสามารถรักษาความสะอาดช่องปาก ของตัวเองได้เป็นอย่างดี
อย่างไรก็ตาม โรคปริทันต์อักเสบ เป็นโรคที่รักษาให้หายขาดได้ยาก จำเป็นต้องอาศัยวินัยของผู้ป่วยเป็นอย่างมาก ในการรักษาความสะอาดช่องปาก ขูดหินปูนสม่ำเสมอ และดูแลเรื่องอาหารการกิน เพื่อควบคุมและป้องกันไม่ให้โรคกลับมากำเริบอีก ไม่อาจพึ่งการรักษา จากทันตแพทย์เพียงอย่างเดียวได้
โรคปริทันต์อักเสบ อุปสรรคของการจัดฟัน
โรคปริทันต์อักเสบ คืออุปสรรคของการจัดฟัน ผู้ป่วยต้องยอมรับว่า การจัดฟันจะมีข้อจำกัด ต้องรีบทำรีบถอด อาจไม่สามารถถอนฟัน ไม่สามารถเคลื่อนฟันเป็นระยะทางไกลๆ ไม่สามารถทำอะไรได้มากนัก เหมือนที่ทำได้ในผู้ที่มีสุขภาพช่องปากดี
สิ่งที่ต้องรับทราบอีกอย่างคือ ในระหว่างจัดฟัน หากโรคปริทันต์อักเสบมีอาการหนักขึ้น จนไม่สามารถควบคุมได้ ก็อาจจำเป็นต้องถอดเครื่องมือจัดฟันออก หยุดการจัดฟันกลางคัน เพื่อเก็บรักษาฟันเอาไว้