สาเหตุของการจัดฟันรอบสอง
- ไม่ใส่รีเทนเนอร์
- ไม่พอใจผลการจัดฟันรอบแรก
- ผู้ที่จัดฟันตั้งแต่เด็ก เมื่อเวลาผ่านไปหลายสิบปี ฟันก็สามารถเคลื่อนไปจากเดิมได้
ไม่ใส่รีเทนเนอร์
ไม่ต้องแปลกใจถ้าจะบอกว่า สาเหตุหลักของการจัดฟันรอบสอง รอบสาม ที่เราพบบ่อยที่สุดก็คือ อาการฟันเคลื่อนกลับ (Relapse) ที่เกิดจากการไม่ใสรีเทนเนอร์นั่นเอง
หลายคนยอมแพ้ ตั้งแต่หลังถอดเครื่องมือจัดฟัน เพราะผลข้างเคียงแรกของการใส่รีเทนเนอร์ ที่ทุกคนต้องเจอก็คือ ความรู้สึกที่เหมือนมีสิ่งแปลกปลอมอยู่ในปาก น้ำลายไหล พูดไม่ชัด รู้สึกรำคาญ จนพาลไม่ยอมใส่รีเทนเนอร์ไปในที่สุด บางคนทำรีเทนเนอร์หัก หรือทำหาย แต่ก็ขี้เกียจไปทำใหม่ จึงไม่ได้ใส่อีกเลย
ต้องระวัง หลังถอดเครื่องมือจัดฟัน
หลังถอดเครื่องมือ หากใส่รีเทนเนอร์ไม่สม่ำเสมอ ฟันจะเคลื่อนกลับอย่างรวดเร็ว ทำให้กลับมาใส่รีเทนเนอร์ลำบาก บางคนจึงไม่ยอมใส่อีกเลย พอมาคิดได้ ฟันก็เคลื่อนไปไกลแล้ว
ด้วยเหตุนี้ จึงต้องมีการนัดติดตามผล หรือนัดดูอาการ (Follow up) ประมาณ 2 สัปดาห์ถึง 1 เดือน ภายหลังถอดเครื่องมือไปแล้ว หากรีเทนเนอร์คับไป หลวมไป ใส่แล้วเจ็บ ทันตแพทย์ก็จะช่วยปรับแต่งให้
ไม่พอใจผลการจัดฟันรอบแรก
บางคนจัดฟันตั้งแต่เด็ก อาจด้วยวิทยาการในสมัยนั้น ที่ยังไม่สามารถทำบางอย่างได้ บางคนจัดฟันรอบแรกแบบไม่ถอนฟัน หรือบางคนก็คิดว่าฟันตัวเองยังยื่นอยู่ เป็นต้น
รอบแรก จัดแบบไม่ถอนฟัน
บางคนจัดฟันรอบแรก เลือกจัดฟันแบบไม่ถอนฟัน จัดฟันเสร็จแล้วก็ไม่ค่อยเห็นความเปลี่ยนแปลง จึงเปลี่ยนใจมาถอนฟัน ในการจัดฟันรอบสอง บางคนมีปัญหา ทั้งฟันยื่นและฟันซ้อนในคราวเดียวกัน การถอนฟัน 4 ซี่ ในการจัดฟันรอบแรก อาจแก้ไขเรื่องฟันซ้อนได้ แต่ยังแก้เรื่องฟันยื่นได้ไม่ดีนัก
ดังนั้น ในการจัดฟันรอบสอง ก็อาจต้องถอนฟันเพิ่มอีก 2-4 ซี่ เพื่อแก้ไขเรื่องฟันยื่น ซึ่งการถอนฟัน เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ หากจะแก้ไขการสบฟันที่ผิดปกติบางอย่าง โดยทันตแพทย์ จะพิจารณาเรื่องการถอนฟัน ตามความเหมาะสมในผู้ป่วยแต่ละราย
รอบแรก มันอาจถึงที่สุดแล้ว
ถ้าถอนฟันไปแล้วตั้งแต่รอบแรก การจัดฟันรอบสอง ก็อาจไม่ช่วยอะไรมากนัก ดังนั้นจึงไม่ควรคาดหวังจนเกินจริง จากการจัดฟันรอบสอง แต่ถ้าพอมีหนทางที่อาจช่วยได้ ก็อาจต้องใช้วิธีการรักษาที่ยุ่งยาก หรือต้องใช้เครื่องมือพิเศษเข้าช่วย เช่น หมุดจัดฟัน (Mini-screws) เป็นต้น
แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ไม่ได้หมายความว่า วิธีการรักษาหรือเครื่องมือพิเศษ จะช่วยได้ทุกกรณี เนื่องจากในบางคน สิ่งที่สร้างความไม่พอใจ จากการจัดฟันรอบแรก ไม่ได้เกิดจากฟัน แต่เกิดจากรูปร่างของกระดูกขากรรไกร ซึ่งการจัดฟัน ไม่สามารถเปลี่ยนรูปร่างของกระดูกได้
ฟันไม่ได้ยื่น แต่กระดูกยื่น
บางคนจัดฟันเสร็จแล้ว แต่ฟันหน้าก็ยังดูยื่นอยู่บ้าง ไม่ยุบเข้าไปอย่างที่ต้องการ แต่ในความเป็นจริง ฟันหน้ายุบได้มากที่สุดแค่นี้แล้ว ถ้ายุบมากกว่านี้ฟันก็จะงุ้ม ทำให้ดูเป็นคนหน้าหัก หน้าแก่ ปากแบน
สิ่งที่ยื่นคือกระดูกเหงือก ซึ่งการจัดฟัน ไม่สามารถดึงกระดูกให้ยุบเข้าไปได้ เพราะการจัดฟัน ก็จัดได้แค่ฟันเท่านั้น จัดกระดูกไม่ได้ ดังนั้นการจัดฟันรอบแรก ก็ทำได้ดีสุดแค่นั้นแล้ว การจัดฟันรอบสอง ก็อาจไม่ได้ช่วยอะไรมากนัก
รอบสอง อาจไม่จำเป็น
บางคนที่เพิ่งถอดเครื่องมือได้ไม่นาน และฟันเคลื่อนแค่เล็กน้อย ทันตแพทย์อาจใช้วิธีปรับรีเทนเนอร์ เพื่อช่วยให้ฟันกลับคืนสู่ตำแหน่งที่เหมาะสม โดยไม่จำเป็นต้องจัดฟันใหม่
แต่สำหรับบางคน ที่ฟันเคลื่อนจนมากเกินไป ก็จำเป็นต้องจัดฟันใหม่กันอีกรอบ อาจใช้เครื่องมือแบบใส หรือใช้เครื่องมือแบบติดแน่น ซึ่งก็มีทั้งติดเครื่องมือเฉพาะบางซี่ หรือไม่ก็ต้องติดเครื่องมือใหม่ทั้งปาก ซึ่งแต่ละคนจะไม่เหมือนกัน
จัดฟันรอบสอง ใช้เวลาเท่าไหร่ นานไหม
หากเป็นการแก้ไขฟันห่าง ฟันซ้อน ฟันเคลื่อน เพียงเล็กน้อย ที่เกิดจากการไม่ใส่รีเทนเนอร์ โดยทั่วไปจะใช้เวลาไม่นานนัก ไม่เท่ากับการจัดฟันรอบแรก
แต่หากการจัดฟันรอบสอง เป็นการเปลี่ยนแผนการรักษา เช่น จัดฟันรอบแรกเป็นแบบไม่ถอนฟัน แต่รอบสองเปลี่ยนเป็นจัดฟันร่วมกับถอนฟัน แบบนี้ก็จะใช้เวลาเหมือนการจัดฟันทั่วไป
จัดฟัน ครั้งเดียวก็เกินพอ
อ่านมาถึงตรงนี้ หลายคนคงเกิดคำถามว่า ทำไมบางคนจึงชอบจัดฟันกันหลายรอบ ไม่เบื่อบ้างหรือ กว่าจะมาถึงวันที่ได้ถอดเครื่องมือ ต้องผ่านอะไรมามากมาย ทั้งเจ็บตัว เสียเงิน เสียเวลา สำหรับฉันครั้งเดียวก็เกินพอแล้ว
ส่วนคนที่กำลังจัดฟันอยู่ หรือคนที่กำลังจะได้ถอดเครื่องมือเร็วๆ นี้ หากไม่อยากมีรอบสอง หรือรอบสาม วิธีป้องกันที่ดีที่สุดคือ การใส่รีเทนเนอร์ตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดนั่นเอง