- การถอนฟัน ไม่ได้ทำให้กรามเล็กลง แต่เราถอนฟันเพื่อให้เกิดช่องว่างสำหรับเคลื่อนฟัน ในผู้ป่วยที่ฟันหน้ายื่น หน้าอาจดูเปลี่ยน เพราะปากที่เคยอูมจะยุบลงพร้อมกับฟันหน้า ไม่ใช่เปลี่ยนเพราะขนาดขากรรไกรเล็กลง
- ใบหน้าบางคนอาจไม่เหมาะกับการถอนฟัน เพราะปากอาจยุบมากเกินไป ทำให้จัดฟันแล้วดูเป็นคนหน้าแก่ ฟันงุ้ม
- ไม่มีเครื่องมือจัดฟัน ที่ใช้แล้วไม่ต้องถอนฟัน มีแต่การจัดฟันแบบถอนฟัน และการจัดฟันแบบไม่ถอนฟัน ถ้าคุณจัดฟันแบบไม่ถอนฟัน เหล็กจัดฟันทั่วไปก็ใช้ได้ ไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องมือชนิดพิเศษราคาแพง
- เราจะได้ถอนฟันหรือไม่ ถอนกี่ซี่ ก็ขึ้นอยู่กับความผิดปกติในการสบฟันของเรา ขึ้นอยู่กับลักษณะใบหน้าของเรา ขึ้นอยู่กับความรู้และประสบการณ์ของทันตแพทย์ในการวินิจฉัย ไม่ได้ขึ้นอยู่กับชนิดหรือยี่ห้อของเครื่องมือจัดฟัน
- หลายคนไม่ยอมถอนฟันในรอบแรก แต่สุดท้ายก็เปลี่ยนใจมาถอน ในการจัดฟันรอบสอง
จัดฟัน ถอนฟันเพื่ออะไร
การจัดฟัน เป็นการเคลื่อนฟันบนกระดูกขากรรไกร ไปยังตำแหน่งที่เหมาะสม ซึ่งหากไม่มีที่ว่างบนกระดูกขากรรไกร เพราะฟันเรียงตัวกันแน่น ก็จะไม่สามารถเคลื่อนฟันไปไหนได้ ไม่ว่าจะยุบฟันที่ยื่น หรือทำให้ฟันที่ซ้อน เรียงเรียบสวยงาม ต่างก็ต้องการที่ว่างทั้งนั้น
ด้วยเหตุนี้ การถอนฟัน เพื่อให้เกิดที่ว่างบนกระดูกขากรรไกร จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับผู้ป่วยจัดฟันหลายคน และอาจเป็นสิ่งแรกๆ ที่ผู้สนใจจัดฟันสงสัยกันมากที่สุด จะได้ถอนฟันหรือไม่ ไม่ถอนได้ไหม ถ้าถอน ต้องถอนกี่ซี่ ถอนตอนไหน หรือมีเครื่องมือจัดฟันอะไร ที่ใช้แล้วช่วยให้ไม่ต้องถอนฟันบ้าง
เราต้องการที่ว่าง
เพราะเราต้องการที่ว่าง เราจึงต้องถอนฟัน เพื่อให้เกิดที่ว่างบนขากรรไกร ซึ่งช่องว่างที่เกิดจากการถอนฟัน ควรจะถูกฟันซี่อื่นเคลื่อนตัวไปปิดหมด เมื่อจัดฟันเสร็จ จึงไม่ต้องกลัวว่าฟันจะหลอ ยกเว้นว่าจะเลิกจัดฟันกลางคัน ดังนั้นก่อนถอนฟัน เราควรคิดให้รอบคอบ ต้องแน่ใจว่า เรามีความพร้อม ทั้งเรื่องเวลา ค่าใช้จ่าย และความรับผิดชอบ สามารถจัดฟันไปได้ตลอดรอดฝั่ง
จัดฟัน ถอนฟันซี่ไหน
โดยทั่วไป ฟันที่ถูกถอนเพื่อการจัดฟัน มักเป็นฟันกรามน้อยที่อยู่หลังฟันเขี้ยว หรืออาจเป็นฟันซี่อื่นก็ได้ ประมาณ 1-4 ซี่ หรืออาจมากกว่านี้ (ไม่รวมฟันคุดและฟันฝัง) ขึ้นอยู่กับความผิดปกติของแต่ละคน ไม่มีสูตรสำเร็จตายตัว และก็ขึ้นอยู่กับแผนการรักษาของหมอแต่ละคนด้วย จึงไม่สามารถนำไปเปรียบเทียบกับของคนอื่นได้
จัดฟัน ถอนฟัน ไม่มีสูตรสำเร็จ
ในผู้ป่วยบางราย อาจต้องถอนฟันซี่อื่นที่สภาพไม่ค่อยดีแทน เช่น ฟันที่ผุมาก ฟันที่มีวัสดุอุดใหญ่เกินไป ฟันที่มีรูปร่างผิดปกติ เพื่อเก็บฟันที่สภาพดีไว้ หรือตรงกันข้าม ในบางคน ก็มีความจำเป็นต้องถอนฟันที่สภาพดี เพื่อเก็บฟันที่สภาพไม่ค่อยดีไว้ แต่นั่นก็ทำให้การรักษายุ่งยากขึ้น และใช้เวลานานกว่าปกติ อาจต้องใช้เครื่องมือพิเศษบางอย่างช่วย เช่น หมุดจัดฟัน (Mini-screws) เป็นต้น โดยแผนการรักษาเหล่านี้ จะแตกต่างกันไปในแต่ละคน
ภาพตัวอย่าง การจัดฟันแบบถอนฟัน เพื่อแก้ไขฟันซ้อนและฟันยื่น
จัดฟัน ถอนฟันตอนไหน
การถอนฟันเพื่อจัดฟัน โดยทั่วไปจะมีสองแบบคือ
- ถอนเลยในวันที่ติดเครื่องมือ
- ถอนหลังติดเครื่องมือ
กรณีที่ถอนฟัน หลังติดเครื่องมือไปแล้วในข้อ 2 อาจจะถอนหลังติดเครื่องมือไปแล้วเป็นเดือน หรือนานอีกหลายเดือนก็ได้ ขึ้นอยู่กับแผนการรักษา ที่ผู้ป่วยแต่ละคนจะไม่เหมือนกัน และที่สำคัญ ทุกอย่างก็ขึ้นอยู่กับวิธีการรักษาของทันตแพทย์ ซึ่งทันตแพทย์แต่ละคน ก็มีความรู้และประสบการณ์เรื่องจัดฟันต่างกัน จึงอาจคิดและวางแผนการรักษาไม่เหมือนกัน
ถอนฟัน ก่อนติดเหล็กจัดฟัน
ความแน่นอน คือความไม่แน่นอน เพราะเราอาจเปลี่ยนใจไม่จัดฟัน ในนาทีสุดท้าย จากสาเหตุที่คาดไม่ถึง บางคนติดเหล็กจัดฟันได้ไม่กี่วัน แต่ก็ต้องไปถอดออก เพราะทนเจ็บไม่ไหว
แต่ถ้าเรารีบไปถอนฟัน 2-4 ซี่ ก่อนติดเหล็กจัดฟัน แล้วมันจะเป็นอย่างไร เราต้องจำใจจัดฟัน โดยที่ไม่เต็มใจ โดยที่ไม่ได้ต้องการมันจริงๆ อย่างนั้นหรือ อีกทั้งในผู้ป่วยบางคน ที่เป็นกรณีก้ำกึ่ง ระหว่างการจัดฟันแบบถอนฟันและการจัดฟันแบบไม่ถอนฟัน ซึ่งถ้าหากจัดฟันไปสักระยะ โดยที่ยังไม่ถอนฟัน แล้วผลการรักษาออกมาดี โดยที่ไม่จำเป็นต้องถอนฟัน มันก็น่าจะเป็นสิ่งที่ดีกว่า เพราะไม่ว่าอย่างไร เราก็ยังมีฟันแท้ตามธรรมชาติ เอาไว้ให้ใช้งานไปอีกตลอดชีวิต ไม่ต้องสูญเสียมันไปโดยที่ไม่จำเป็น
ดังนั้น หากยังไม่พร้อม หากยังไม่แน่ใจ ก็ไม่จำเป็นต้องถอนฟันก่อนติดเครื่องมือจัดฟัน เพราะเราสามารถถอนฟัน หลังจากติดเครื่องมือจัดฟันไปแล้ว หรือจนกว่าจะแน่ใจว่า เราและลูกหลานของเรา สามารถอดทนกับอาการอันไม่พึงประสงค์ต่างๆ จากการจัดฟันได้
ถอนฟันปรับโครงหน้า ถอนฟันลดกราม
การจัดฟัน การถอนฟัน การผ่าฟันคุด “ไม่สามารถลดขนาดกราม ไม่สามารถปรับโครงหน้า” การถอนฟันไม่ใช่การผ่าตัดกระดูกขากรรไกร จึงไม่สามารถลดกรามได้ เราถอนฟัน เพื่อให้เกิดช่องว่างบนกระดูกขากรรไกร สำหรับเคลื่อนฟัน การจัดฟันเป็นการเคลื่อนฟันบนกระดูกขากรรไกร ไม่ใช่การดัดหรือปรับแต่งกระดูกกราม อย่างที่มีคนเข้าใจผิด
ภาพตัวอย่างผลการรักษา ผู้ป่วยที่มีฟันหน้ายื่นมาก จนปากอูม เมื่อจัดฟันร่วมกับถอนฟัน รูปหน้าด้านข้าง (Profile) จึงดูเปลี่ยน เพราะปากที่เคยอูมจะยุบลงพร้อมกับฟันหน้า รูปหน้าที่เปลี่ยนลักษณะนี้ จะเกิดเฉพาะกับผู้ที่มีฟันหน้ายื่นมากเท่านั้น ไม่ได้เกิดขึ้นกับทุกคนที่จัดฟัน
จัดฟัน ถอนฟัน หน้าเรียว
การเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้นกับใบหน้า จากการจัดฟัน จะเกิดจากการเรียงฟันและการสบฟันที่เปลี่ยนไปเท่านั้น และจะเกิดที่บริเวณฟันเท่านั้น ไม่ได้เกิดที่กราม ไม่ได้เกิดจากขนาดกรามที่เล็กลง ไม่ได้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของกระดูกกราม เพราะเราไม่สามารถจัดกระดูกกราม เราจัดได้แค่ฟันเท่านั้น
ตัวอย่างการเปลี่ยนแปลง ที่เกิดจากการสบฟันที่เปลี่ยนไปก็เช่น ผู้ที่มีฟันหน้ายื่นมาก จนปากอูม จำเป็นต้องจัดฟันร่วมกับการถอนฟัน เมื่อฟันหน้ายุบ ปากจึงยุบตามฟันลงไปด้วย ทำให้ระยะห่างระหว่างจมูกและริมฝีปากมีมากขึ้น จมูกและคางอาจดูเด่นขึ้น จึงทำให้ดูเหมือนจมูกโด่งขึ้นและมีคาง แต่ในความเป็นจริงแล้ว ขนาดกราม จมูก และคางก็ยังอยู่เท่าเดิม
ไม่จำเป็นต้องถอนฟัน ก่อนติดเครื่องมือจัดฟัน และที่สำคัญก็คือ ความแน่นอนคือความไม่แน่นอน คุณอาจเปลี่ยนใจไม่จัดฟัน ในนาทีสุดท้าย จากสาเหตุที่คาดไม่ถึง
จัดฟัน ถอนฟัน ไม่ใช่ทุกคนที่หน้าเปลี่ยน
เนื่องจากบริเวณปากและฟัน คิดเป็นพื้นที่ถึง 1/3 ของใบหน้า เมื่อปากยุบตามฟันหน้าที่ยุบ หน้าจึงอาจดูเปลี่ยนไป จนคนไปพูดกันว่า จัดฟันแล้วหน้าเรียว รูปหน้าเปลี่ยน กรามเล็ก จมูกโด่ง ทั้งที่จริงแล้วขนาดกรามก็ยังเหมือนเดิม สิ่งที่เปลี่ยนคือบริเวณฟันหน้าเท่านั้น
อีกหนึ่งตัวอย่างผลการรักษา จัดฟันร่วมกับถอนฟัน ผู้ป่วยฟันหน้ายื่นมาก สิ่งที่เปลี่ยนคือบริเวณฟันเท่านั้น ไม่ใช่กระดูกขากรรไกร ขอย้ำอีกครั้งว่า รูปหน้าที่เปลี่ยนลักษณะนี้ จะเกิดเฉพาะกับผู้ที่มีฟันหน้ายื่นมากเท่านั้น ไม่ได้เกิดขึ้นกับทุกคน
ทุกคนต้องถอนฟันหรือไม่
ไม่ใช่ทุกคนต้องถอนฟัน บางกรณีก็สามารถจัดฟันแบบไม่ถอนฟันได้ หรือคนที่ขากรรไกรมีช่องว่างมากพออยู่แล้ว เช่น ฟันห่าง หรือเคยถอนฟันไปแล้ว ก็อาจไม่จำเป็นต้องถอนฟัน บางคนที่ฟันยื่นหรือฟันซ้อนไม่มาก ก็อาจลดขนาดของฟันลงเล็กน้อย โดยใช้การตะไบฟัน หรือวิธีอื่นๆ เพื่อหลีกเลี่ยงการถอนฟัน แต่ถ้าไม่สำเร็จ ก็ต้องถอนฟัน ไม่มีทางเลือกอื่น
นอกจากนั้น รูปหน้าก็มีผลในเรื่องนี้ด้วย เพราะใบหน้าของบางคน ไม่เหมาะกับการจัดฟันร่วมกับถอนฟัน แต่ใบหน้าของบางคน ก็เหมาะกับการจัดฟันร่วมกับถอนฟัน ซึ่งผลลัพธ์จะดีกว่าการไม่ถอน แต่สำหรับหลายคน การถอนฟันคือสิ่งจำเป็น หลีกเลี่ยงไม่ได้ หากจะแก้ไขการสบฟันที่ผิดปกติ
จัดฟัน ถอนฟัน ระวังฟันงุ้ม
อ่านมาถึงตรงนี้ บางคนคงอยากถอนฟันสัก 8-10 ซี่ ถอนแล้วก็อยากถอนเพิ่มอีก เพราะคิดว่ายิ่งถอนเยอะ หน้าก็จะยิ่งเปลี่ยนเยอะ แต่จงระวัง เพราะมันอาจเปลี่ยนแล้วไม่สวยก็ได้ ใบหน้าของบางคน อาจไม่เหมาะกับการจัดฟันร่วมกับถอนฟัน เพราะถ้าฟันหน้ายุบมากเกินไป จนฟันงุ้ม อาจทำให้หน้าดูแก่ เพราะการจัดฟัน บางคนไปเสริมคาง เสริมจมูก ก็เหมือนยิ่งไปเน้นอาการฟันงุ้ม ให้เด่นชัดขึ้นไปอีก
ดังนั้น ทุกอย่างจึงต้องอยู่บนความพอดี ฟันยุบเกินไปก็ใช่ว่าจะสวย แต่อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยบางคน อาการปากแบน ก็เป็นผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้ และเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงได้ยาก หากจะแก้ไขการสบฟันที่ผิดปกติ ได้อย่าง ก็อาจต้องเสียอย่าง
ชนิด ยี่ห้อ และราคาของเครื่องมือจัดฟัน ไม่ได้เป็นตัวกำหนดว่า เราจะต้องถอนฟันหรือไม่ ดังนั้นจึงไม่ต้องถามหาเครื่องมือจัดฟัน ที่ใช้แล้วไม่ต้องถอนฟัน
เครื่องมือจัดฟัน ใช้แล้วไม่ต้องถอนฟัน
ไม่มีเครื่องมือจัดฟัน ที่ใช้แล้วไม่ต้องถอนฟัน มีแต่การจัดฟันแบบถอนฟัน และการจัดฟันแบบไม่ถอนฟัน ชนิด ยี่ห้อ และราคาของเครื่องมือจัดฟัน ไม่ได้เป็นตัวกำหนดว่า เราจะต้องถอนฟันหรือไม่
เราจะต้องถอนฟันหรือไม่ ถอนกี่ซี่ ก็ขึ้นอยู่กับความผิดปกติในการสบฟันของเรา ขึ้นอยู่กับลักษณะใบหน้าของเรา ขึ้นอยู่กับความรู้และประสบการณ์ของทันตแพทย์ ในการวินิจฉัยเพื่อหาวิธีรักษาที่ถูกต้องเหมาะสม ไม่ได้ขึ้นอยู่กับประเภท ยี่ห้อ ความถูกแพง ของเครื่องมือจัดฟันแต่อย่างใด ดังนั้น ถ้าคุณจัดฟันแบบไม่ต้องถอนฟัน เหล็กจัดฟันมัดยางทั่วไปก็ใช้ได้ ไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องมือจัดฟันชนิดพิเศษ ที่มีราคาแพงแต่อย่างใด
มันไม่ใช่ว่า ถ้าเราใช้เหล็กจัดฟันทั่วไป เราจะต้องถอนฟัน แต่ถ้าเราเปลี่ยนไปใช้เครื่องมือแบบใสราคาแพง เราก็ไม่ต้องถอนฟัน เป็นต้น
ภาพตัวอย่าง การจัดฟันแบบไม่ถอนฟัน
ผู้ป่วยวัยรุ่นรายนี้มีปัญหาฟันซ้อน ทันตแพทย์จัดฟันพิจารณาและพบว่า ผู้ป่วยรายนี้ สามารถจัดฟันได้ทั้งแบบถอนฟันและแบบไม่ถอนฟัน คือถอนก็ดี ไม่ถอนก็ได้ แต่เหตุผลหลักที่ใช้ตัดสินใจคือ ผู้ปกครองไม่ต้องการให้ลูกสาวถอนฟัน ดังนั้นทันตแพทย์จัดฟัน จึงเลือกใช้การจัดฟันแบบไม่ถอนฟัน เพื่อแก้ไขอาการฟันซ้อน
สำหรับเครื่องมือจัดฟัน ทันตแพทย์จัดฟัน ได้เลือกใช้เครื่องมือจัดฟันแบบไม่มัดยาง ยี่ห้อเดม่อน (Damon Braces) แทนเครื่องมือเหล็กมัดยางทั่วไป เนื่องจากผู้ป่วยวัยรุ่นรายนี้ ต้องไปเรียนมหาวิทยาลัยที่จังหวัดอื่น จึงไม่สามารถมาปรับเครื่องมือได้บ่อยครั้งนัก
ข้อดีสำคัญ ของเครื่องมือจัดฟันแบบไม่มัดยางก็คือ “การไม่ใช้ยางมัดเครื่องมือเข้ากับลวด” เมื่อไม่ใช้ยาง ไม่ต้องเปลี่ยนยาง จึงไม่มียางให้ขาด ไม่มียางให้เสื่อมสภาพ เมื่อไม่ต้องเปลี่ยนยาง จึงสามารถยืดระยะเวลาการมาปรับเครื่องมือออกไปได้บ้าง ตราบใดที่ผู้ป่วยดูแลรักษาเครื่องมือให้อยู่ในสภาพดี ซึ่งผลงานที่ได้ ก็เป็นที่น่าพอใจ เราสามารถรักษาอาการฟันซ้อนได้ โดยไม่จำเป็นต้องถอนฟัน
การเลือกใช้เครื่องมือจัดฟันแบบไม่มัดยาง ผลลัพธ์ที่ได้ก็ถือว่าน่าพอใจเช่นกัน เดม่อนเป็นเครื่องมือจัดฟันที่มีคุณภาพดีมาก ส่งผลให้เครื่องมือทั้งระบบมีความน่าเชื่อถือสูง ซึ่งเป็นประโยชน์ ทั้งกับการทำงานของทันตแพทย์จัดฟัน และตัวของผู้ป่วยเอง
จัดฟัน ไม่ถอนฟันได้ไหม
ในผู้ที่ควรจัดฟันร่วมกับถอนฟัน คุณจะไม่ถอนฟันก็ได้ แต่ผลการจัดฟันอาจออกมาไม่ดี เช่น ฟันที่ยื่นก็ยังยื่นอยู่ ฟันที่ซ้อนก็ยังซ้อนอยู่ เป็นต้น
สำหรับผู้ที่ฟันยื่นหรือฟันซ้อน โดยเฉพาะอย่างยิ่งใบหน้าของคนเอเชีย ส่วนใหญ่ก็จำเป็นต้องจัดฟันร่วมกับถอนฟัน หลีกเลี่ยงไม่ได้ หากจะแก้ไขการสบฟันที่ผิดปกติ การถอนฟันในผู้ที่จัดฟัน บางทีก็เป็นเรื่องแปลก คนที่หมอแนะนำให้ถอนฟัน กลับไม่อยากถอน แต่คนที่หมอไม่แนะนำให้ถอน กลับอยากถอน บางคนถอนแล้วก็อยากถอนอีก
ก็แล้วแต่คุณ
อย่างไรก็ตาม หากผู้ป่วยเลือกที่จะไม่ถอนฟัน ก็คงจัดฟันได้ แต่ต้องยอมรับว่า การจัดฟันอาจไม่ได้ช่วยอะไรมากนัก บางคนจัดฟันรอบแรกแบบไม่ถอนฟัน แต่เสร็จแล้วก็แทบไม่เห็นความเปลี่ยนแปลงอะไรเลย และในที่สุด ก็ต้องมาจัดรอบสองแบบถอนฟัน เสียเงิน เสียเวลา จัดฟันอีกรอบ แบบนี้ก็มีเยอะ
อยากมีฟันสวย ก็ต้องทนเจ็บกันนิดหนึ่ง